Czy możliwe jest wszczęcie postępowania w sprawie odpowiedzialności osoby trzeciej za długi w VAT

Do sądu administracyjnego trafiła decyzja orzekająca o solidarnej odpowiedzialności wspólników spółki cywilnej. Ramy prawne takiego rozstrzygnięcia określają przepisy art. 115 Ordynacji podatkowej, gdzie mowa m.in. o tym, że wspólnik spółki cywilnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki.

W ramach prowadzonego postępowania organ ma obowiązek wykazać istnienie należności podatkowych spółki, które nie zostały przez nią uregulowane w całości lub w części oraz fakt bycia wspólnikiem spółki w czasie powstania jej zobowiązań podatkowych.

Zgodnie z art. 108 § 2 pkt 3 Ordynacji podatkowej postępowanie w sprawie odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej nie może zostać wszczęte między innymi przed dniem wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Chodzi przy tym o przypadek wystawienia tytułu wykonawczego na podstawie deklaracji, na zasadach przewidzianych w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, przed orzeczeniem o odpowiedzialności osoby trzeciej. Tu nie wymaga się uprzedniego wydania decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego.

W sytuacji, gdy zobowiązanie podatkowe wynika ze złożonej deklaracji podatkowej, która stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego, postępowanie w zakresie odpowiedzialności osób trzecich nie może być podjęte przed dniem wszczęcia wobec podatnika postępowania egzekucyjnego w oparciu o ten tytuł wykonawczy.

Wykładnia analizowanych przepisów prowadzi zatem, w ocenie WSA, do wniosku że możliwość wszczęcia postępowania w sprawie odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej uzależniona jest od uprzedniego wszczęcia postępowania egzekucyjnego wobec podatnika pierwotnie zobowiązanego.

Zatem skoro odpowiedzialność skarżącego (wspólnika spółki) za zaległości podatkowe spółki obejmować miała zaległość w podatku rozliczanym przez spółkę (np. VAT), które to zobowiązanie wynikało z deklaracji złożonych przez spółkę, to możliwość wszczęcia postępowania w przedmiocie jego odpowiedzialności w tym zakresie uzależniona była od uprzedniego wszczęcia postępowania egzekucyjnego co do tego zobowiązania wobec spółki.