Brak faktury a prawo do odliczenia – ważny wyrok NSA

Przy czym musi nie tylko posiadać fakturę na dzień realizacji prawa do odliczenia, ale i dysponować tym dokumentem w okresie późniejszym – dla potwierdzenia swych praw w zakresie odliczenia (faktury i duplikaty faktur, podobnie jak inne dokumenty związane z rozliczeniem podatku, podatnik ma obowiązek przechowywać do dnia upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego za okres, którego te dokumenty dotyczą, co wynika z art. 112 ustawy o VAT). Zdaniem sądu - prawo do odliczenia nie może być realizowane w oparciu o inne dokumenty niż faktury zawierające elementy określone w ustawie o VAT (wyjątkowo duplikaty takich faktur).

Jeśli więc spółka w postępowaniu nie przedłożyła tych dokumentów, to organy w sposób uprawniony nie uznały zadeklarowanego przez nią podatku naliczonego, bo podstawy do odliczenia VAT nie mogły stanowić np. przedłożone przez spółkę rejestry. Podatek naliczony w przypadku towarów i usług nabytych w obrocie krajowym winien jednak wynikać z faktur otrzymywanych przez podatnika.

Faktury lub ich duplikaty podatnik winien więc przedstawić na żądanie organu prowadzącego czynności kontrolne bądź czynności sprawdzające, tak by wykazać, że korzystając z prawa do odliczenia był do tej czynności przynajmniej formalnie uprawniony.

Podatnik jest więc obowiązany w każdej chwili (ograniczonej upływem terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego) wykazać, że w momencie dokonywania odliczenia z faktur dysponował ich oryginałami lub duplikatami.

W razie utraty dokumentów na podatniku spoczywa zaś ciężar ich odtworzenia. Zaniechanie podatnika, który - choć wzywany przez organ - nie przedłożył faktur, uprawnia organy podatkowe do nieuwzględnienia spornego podatku naliczonego.

NSA dodał że:

- faktur nie można zastąpić np. wyjaśnieniami strony czy zeznaniami świadków,

- mamy do czynienia z sytuacją, w której to wyłącznie podatnik może dysponować dowodami niezbędnymi do udowodnienia tez dla niego korzystnych, a od przedłożenia tych dowodów organom podatkowym uzależnione jest uznanie racji podatnika,

- w orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że nałożone na organy podatkowe obowiązki proceduralne nie oznaczają, że ciężar dowodu, czy dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego spoczywa wyłącznie na organie podatkowym,

- jeżeli więc istnieją jakiekolwiek dowody mające wpływ na inne rozstrzygnięcie w sprawie, strona winna je przedłożyć, gdyż w swym dobrze rozumianym interesie powinna wykazywać dbałość o przedstawienie środków dowodowych,

- organ podatkowy ma natomiast za zadanie ewentualnie wyznaczyć stronie termin do przedstawienia dowodu będącego w jej posiadaniu,

- sytuacja utraty przez podatnika dokumentacji podatkowej, którą winien on otoczyć szczególną pieczą, z uwagi na wywodzenie z niej korzystnych skutków prawnych, nie powoduje obciążania organów podatkowych obowiązkiem poszukiwania nie tylko kontrahentów podatnika, lecz również dokumentów księgowych tych kontrahentów wystawianych na rzecz tegoż podatnika.