Jak rozliczać import usług spoza UE

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumiane jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej nie będące dostawą towarów. Za wykonanie usługi uznawane jest również:

- przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,

- zobowiązanie do powstrzymywania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,

- świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

W związku z takim zapisem usługę pojmować należy jako wszelkie zachowanie mogące wystąpić w formie działania lub zaniechania. Znaczenie ma to, czy ustawa zalicza  do kategorii usług wszelkie świadczenia, które nie mogą zostać uznane za dostawę towarów.

Importem usług jest z kolei – w myśl art. 2 pkt 9 ustawy o VAT – świadczenie usług, z tytułu którego podatnikiem jest usługobiorca wskazany w art. 17 ust. 1 pkt 4 tejże ustawy.

Nabywca usługi staje się podatnikiem z tytułu tego rodzaju działania w następujących przypadkach:

- usługodawcą jest podatnik, który nie posiada siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju, natomiast w przypadku usług, do których zastosowanie ma art.28e ww. ustawy (miejsce świadczenia usług związanych z nieruchomościami), podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4 (podatnik VAT czynny lub zwolniony),

- usługobiorcą jest:

• w przypadku usług, do których ma zastosowanie art. 28b (usługi na rzecz podatnika), podatnik o którym mowa w art. 15 lub osoba prawna niebędąca takim podatnikiem, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania  zgodnie z art. 97 ust. 4 (rejestracja jako podatnik VAT UE),
• w przypadku transferu bonów jednego przeznaczenia, których miejscem świadczenia usług dotyczących tych bonów jest terytorium kraju – podatnik, o którym mowa w art. 15 lub osoba prawna nie będąca takim podatnikiem,
• w pozostałych przypadkach – podatnik wskazany w art. 15 posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana to uczynić zgodnie z art. 97 ust. 4 (jako podatnik VAT UE).

W świetle tych regulacji import usług jest opodatkowany VAT w kraju gdy usługi takie wykowywane są przez podmiot zagraniczny. Zobowiązanym do opodatkowania ich tym podatkiem jest nabywca a więc usługobiorca a nie usługodawca. To usługobiorca odprowadza podatek należny od usługi, która została wykonana na jego rzecz.

Określenie miejsca świadczenia usługi ma znaczenie w przypadku gdy każda ze stron transakcji tj. usługodawca i usługobiorca mają siedziby w różnych krajach. Tego rodzaju ustalenie ma znaczenie dla prawidłowego ustalenia, która ze stron ma obowiązek rozliczyć VAT należny z tytułu tej operacji. Zgodnie ze wskazaniami ustawy o VAT miejscem opodatkowania jest miejsce świadczenia usługi.

W myśl zasady wskazanej w art.28b ust.1 ustawy o VAT jest to miejsce, w którym podatnik  będący usługobiorcą posiada miejsce, gdzie mieści się siedziba działalności gospodarczej. Zasada ta doznaje wyjątków określonych w: art. 28b ust. 2-4, art. 28e, art. 28f ust. 1-1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j i art. 28n ustawy o VAT.

Jest częste w praktyce gospodarczej, iż firma o międzynarodowym zasięgu ma oddziały w różnych krajach świata. Podmiot taki może być zarejestrowany jako podatnik VAT w różnych krajach UE (tam gdzie posiada oddziały). Jeżeli zatem poda on swój NIP z innego niż Polska kraju UE nie będzie tu miał miejsce import usługi spoza UE. Jednak w dalszym ciągu będzie to import usług. Tyle, że wewnątrzunijny. Do jego rozliczenia zobowiązany będzie w dalszym ciągu polski świadczeniobiorca.

W myśl art. 17 ust. 1 pkt 4a ustawy o VAT czynnikiem powodującym zaistnienie importu usługi jest jej świadczenie przez podatnika nieposiadającego siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju. Jednakże ustawa o VAT nie podaje definicji pojęcia: „stałe miejsce prowadzenia działalności”.

Zgodnie z art. 11 rozporządzenia wykonawczego Rady UE nr 282/2011 z 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej– stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej oznacza dowolne miejsce – inne niż miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika – charakteryzujące się wystarczającą stałością oraz odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego, by umożliwić mu odbiór i wykorzystywanie  świadczonych usług do własnych potrzeb tego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej”.

Ponieważ kwoty na fakturze z tytułu importu usług wyrażone są w walucie obcej, mogą powstawać różnice kursowe, które muszą zostać uwzględnione w ewidencji podatkowej.

Zgodnie z art. 31a ust. 1-2 ustawy o VAT, przeliczenia dokonuje się po średnim kursie NBP ogłoszonym na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego lub w razie wystawienia faktury przed powstaniem obowiązku podatkowego wg kursu na ostatni dzień roboczy poprzedzający jej wystawienie.

Przeliczenie to może być również dokonane na podstawie ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień roboczy poprzedzający powstanie obowiązku podatkowego bądź wystawienie faktury.

W przypadku rozliczenia poza unijnego importu usług zastosowanie ma odwrotne obciążenie (nabywca rozlicza VAT) związane z miejscem świadczenia usługi, które znajduje się w kraju usługobiorcy. Naliczenie VAT od takiej transakcji otwiera możliwość skorzystania w określonych przypadkach z prawa do odliczenia tego podatku jako naliczonego. Transakcja taka co do zasady winna być podatkowo neutralna.

Podmioty, które nie są podatnikami VAT również mają obowiązek wykazania podatku należnego z tytułu nabycia tego rodzaju usługi. Po jego wykazaniu w deklaracji VAT-8 lub VAT-9M, uzyskują uprawnienie do ujęcia VAT od nabycia importowanej usługi jako koszt, stanowiący pozostały wydatek.