Czy można zastosować zwolnienie podmiotowe z VAT przy świadczeniu usług w zakresie mediacji

We wniosku o interpretację fundacja wskazała, że zamierza rozpocząć prowadzenie odpłatnej działalności, polegającej na pełnieniu funkcji mediatora (wykonującego mediacje na zlecenie osób fizycznych korzystających z pomocy fundacji) i mediatora sądowego (wykonującego mediacje na skutek postanowienia sądu). Fundacja nie zajmuje się w żadnym zakresie działalnością prawniczą, a członkowie jej władz nie mają wykształcenia prawniczego.

Przedmiotem działalności gospodarczej będzie prowadzenie mediacji rozumianej jako proces polegający na prowadzeniu i wspomaganiu komunikacji pomiędzy stronami (osobami fizycznymi) w celu rozwiązania konfliktu. W przeważającej większości chodzi o konflikty na tle rodzinnym.

Fundacja przekonywała, że czynności te nie stanowią usług doradztwa, w szczególności usług prawniczych, ani też arbitrażu (mediator nie doradza stronom konfliktu, nie podejmuje żadnej wiążącej decyzji, lecz pomaga zwaśnionym stronom w dobrowolnym osiągnięciu ich własnego, wzajemnie akceptowanego porozumienia w spornych kwestiach). Do istoty mediacji należy bezstronność i pozostawienie wszelkiej decyzyjności stronom. Mediator jest osobą nadzorującą proces – sytuację i sposób w jaki strony dochodzą do porozumienia.

Czytaj także:

Czy wydawaniu bezpłatnych biletów na organizowany przez fundację festiwal podlega VAT
Czy opłaty wnoszone przez osoby przystępujące do struktur fundacji podlegają VAT
Jakie są praktyczne skutki utraty zwolnienia podmiotowego z VAT

Mediatorowi nie wolno zresztą udzielać rad, oceniać i stawać po którejkolwiek ze stron. Innymi słowy – w ocenie fundacji – świadczenie usług mediacji nie stanowi usług doradztwa, ani usług prawniczych, bowiem faktyczną działalnością w tym obszarze będzie tylko praca w zakresie rozwiązywania konfliktów w procesie mediacji cywilnych sądowych i pozasądowych mających na celu bezstronne wspieranie stron w zawarciu ugody.

Dyrektor KIS uznał stanowisko fundacji za nieprawidłowe. Jednak „z dużej chmury mały deszcz”. Nie podważono bowiem istoty argumentacji wnioskodawcy. Stanowisko uznano zaś za nieprawidłowe z przyczyn formalnych. Warto jednak zwrócić uwagę na pewne „meandry VAT”, by lepiej zrozumieć jeden z wielu problemów.

Otóż fundacja rozpoczęła działalność gospodarczą w 2022 roku. Korzysta przez cały czas ze zwolnienia podmiotowego (czyli na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, bo rokrocznie nie przekracza progu 200.000 zł obrotu).

Organ zwrócił jednak uwagę, iż rozpoczęcie w 2024 roku świadczenia usług w zakresie mediacji w ramach, których nie będą świadczone usługi prawnicze i usługi doradztwa nie spowoduje, że fundacja utraci prawo do korzystania ze zwolnienia, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o VAT. Przy czym, skoro fundacja prowadzi działalność co najmniej od 2022 roku, a w 2024 roku zamierza jedynie rozszerzyć ją o usługi mediacji, to nie można uznać, że rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej w 2024 roku. Tym samym fundacja nie może korzystać ze zwolnienia na podstawie art. 113 ust. 9 ustawy o VAT, gdyż rozpoczęcie działalności fundacji nastąpiło wcześniej, niż w trakcie obecnego roku podatkowego.

Dyrektor KIS zastrzegł, że jeżeli w 2024 roku lub w kolejnych latach wartość sprzedaży z całej działalności przekroczy kwotę 200.000 zł, to zwolnienie utraci moc począwszy od czynności, którą zostanie przekroczona ta kwota. Do kwoty tej co do zasady nie wlicza się czynności zwolnionych (przedmiotowo) od podatku m.in. na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy. Ewentualnie fundacja może też utracić prawo do zwolnienia podmiotowego (na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o VAT), w przypadku wykonania jakiejkolwiek czynności wymienionej w art. 113 ust. 13 tej ustawy.