Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 19 maja 2016 r. o sygn. akt VA/Ca 529/15 podkreślił, że zaliczka zawsze jest uiszczana na poczet konkretnego świadczenia. A więc jej działanie sprowadza się do tego, iż stanowi część świadczenia. Zaliczka nie wywołuje żadnych doniosłych skutków prawnych.
Brak jej – w przeciwieństwie do zadatku – funkcji zabezpieczającej. Jeżeli nie dochodzi do spełnienia świadczenia, na poczet, którego była wpłacona, podlega ona zwrotowi. Nie sposób potraktować jej jako świadczenia nienależnego. Po prostu cel wpłaty zaliczki nie został zrealizowany. Odpada tym samym podstawa jej wpłaty.
Ewidencjonowanie zaliczki
Zgodnie z art. 19a ust. 8 ustawy o VAT, jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu – obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania. Dotyczy to wyłącznie otrzymanej kwoty. Od zasady tej zachodzą wyjątki m.in. w stosunku do dostawy mediów bądź usług najmu. Wynika z tego, że otrzymana zaliczka przed sprzedażą towaru lub wykonaniem usługi, powoduje konieczność wykazania należnego podatku z tytułu otrzymanej kwoty.
Powinna zostać ona również udokumentowana, jeżeli dostawa towaru lub świadczenie usługi oraz wpłata zaliczki przypadną na różne okresy rozliczeniowe.
