VAT w branżach: Wątpliwości z rozliczaniem VAT w branży budowlanej

Przedmiotem analizy w interpretacji była przede wszystkim sprzedaż budynku zawierającego lokale mieszkalne wykończone „pod klucz”, tak żeby były od razu gotowe do zamieszkania przez najemców. W skład wyposażenia miałyby wchodzić:

1. meble typu zabudowa kuchenna, zabudowa łazienkowa, szafy w zabudowie, garderoby, meble wnękowe [meble w zabudowie],

2. sprzęt AGD ściśle zintegrowany z zabudową kuchenną lub łazienkową taki jak piekarnik, kuchenka indukcyjna, lodówka, zmywarka do naczyń, pralka do zabudowy [AGD],

3. wyposażenie łazienki i kuchni odpowiednio w umywalki, zlewy, brodziki, kabiny prysznicowe, wanny, bidety, toalety, armaturę (m.in. linie wodne, krany, zawory, instalacje dopływowe i odpływowe wody), pozostała zabudowa łazienkowa [wyposażenie – armatura sanitarna].

Umowa przedwstępna obejmowała też cesję praw związanych z budynkiem, m.in. praw autorskich związanych z umowami na przygotowanie projektu budynku oraz cesję gwarancji oraz rękojmi wykonawców. W dniu zawarcia umowy przedwstępnej nabywca był zobowiązany do zapłaty na rzecz Sprzedającego pierwszej zaliczki na poczet ceny w określonej wysokości.

Dyrektor KIS wyjaśnił że:

1)    skoro przedmiotem umowy jest dostawa budynku mieszkalnego sklasyfikowanego w PKOB w dziale 11 (PKOB 1122), to dostawa budynku korzysta z obniżonej (do 8%) stawki podatku od towarów i usług,

2)    w przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu (grunt dzieli los podatkowy, w tym stawkę VAT, z budynkiem),

3)    przykładowo sprzęty takie jak: umywalki, zlewy, krany, są elementami dostarczanego budynku (mieszkań) i jako takie „kompleksowo”, wraz z całym budynkiem mieszkalnym, w związku z ich dostawą, są opodatkowane przy zastosowaniu obniżonej stawki podatkowej,

4)    meble typu zabudowa kuchenna, zabudowa łazienkowa, szafy w zabudowie, garderoby, meble wnękowe (o ile meble te stanowić będą trwały element konstrukcyjny budynku) oraz zawory, brodziki, kabiny prysznicowe, wanny, bidety, toalety, linie wodne, instalacje dopływowe i odpływowe wody będą opodatkowane tak jak budynek (stawka obniżona), bowiem elementy te w wyniku połączenia ich z budynkiem utracą byt prawny oraz gospodarczy – z uwagi na fakt, że nie mogą one stanowić odrębnych od budynku przedmiotów własności; oderwanie od budynku spowodowałoby utratę ich wartości ekonomicznej,

5)    również w przypadku umywalek, zlewów i kranów – uznano że sprzęty te są elementami dostarczanego budynku (mieszkań) i w grę wchodzi stawka obniżona,

6)    pozostałe elementy wyposażenia, takie jak: sprzęt AGD, tj. piekarnik, kuchenka indukcyjna, lodówka, zmywarka do naczyń, pralka do zabudowy i pozostała zabudowa łazienkowa (szafki z lustrem montowane nad umywalką oraz szafki wiszące na ścianie) to elementy wyposażenia, które nie są w sposób trwały związane z bryłą budynku, jako mogące być odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego, stanowiąc wyposażenie niebędące częściami składowymi budynku – ww. elementy wyposażenia winny zostać opodatkowane odrębnie od dostawy budynku, według stawki właściwej dla dostawy danego rodzaju towaru,

7)    przeniesienie przez sprzedającego na nabywcę praw autorskich i gwarancji wskutek zawarcia umowy stanowić będzie usługę świadczoną przez sprzedającego na rzecz nabywcy, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, przy czym przepisy nie przewidują obniżonej stawki podatku VAT dla tej czynności,

8)    zważywszy, iż nabywca zamierza prowadzić działalność zwolnioną z VAT (wynajem lokali mieszkalnych znajdujących się w budynku wyłącznie na cele mieszkaniowe), odliczenie VAT nie będzie mu przysługiwać.

Źródło: Interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 18 października 2023 r. nr 0113-KDIPT1-2.4012.758.2018.10.JS

W związku z przedłużeniem terminu realizacji prac budowlanych, wykonawca skierował do zamawiającego wnioski o zwrot kosztów ogólnych budowy, ponoszonych w przedłużonym czasie realizacji umowy. Na koszty te składały się m.in.: koszty personelu wykonawcy, utrzymania biura budowy, samochodów, zaplecza i ochrony budowy, przedłużenia gwarancji bankowej, polisy ubezpieczeniowej, koszty zarządu i administracji przedsiębiorstwa, koszty finansowania.

Zamawiający dokonał zwrotu części wskazanych kosztów, odnośnie zaś kwoty spornej podatnik skierował do Sądu Okręgowego pozew o zapłatę. Jako podstawa prawna pozwu wskazany został art. 471 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym „dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że nie wykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.”

Strony zawarły jednak ugodę, na podstawie której zamawiający zapłacił na rzecz wykonawcy część dochodzonej kwoty.

Dyrektor KIS podzielił pogląd, że szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, ale rekompensata za szkodę. Stąd nie mamy tu do czynienia z transakcją ekwiwalentną (świadczeniem w zamian za wynagrodzenie), co oznacza że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika.

Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. Odszkodowanie nie jest zaś „zindywidualizowaną korzyścią”.  Otrzymana rekompensata pokryje wyłącznie nieprzewidziane, dodatkowe koszty związane z wydłużeniem terminu realizacji inwestycji, nie będzie natomiast stanowiła przysporzenia po stronie wykonawcy.

Nadto zwrócono uwagę na to, że żądaniem pozwu zostały objęte tylko koszty obliczone na podstawie faktycznie poniesionych wydatków, bez doliczenia marży. Tym samym roszczenie przygotowane uwzględnia jedynie nieplanowe koszty, których podatnik nie poniósłby, gdyby to nie nastąpiło wydłużenie terminu realizacji przedmiotu umowy. Wykazane przez wykonawcę dodatkowe koszty spowodowały uszczuplenie jego majątku, do którego nie doszłoby, gdyby nie konieczność przedłużenia terminu realizacji inwestycji.

Źródło: Interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 17 października 2023 r., nr 0114-KDIP1-1.4012.463.2023.2.AWY

Polski przedsiębiorca ma firmę remontowo-budowlaną i jest podatnikiem zwolnionym VAT. Wykonuje on usługi jako podwykonawca dla innej firmy budowlanej zarejestrowanej w Polsce (czynny podatnik VAT), która zleca mu prace budowlane dla belgijskiej firmy. Przedsiębiorca ten wystawia faktury tej innej polskiej firmie bez podatku VAT, bo w roku 2022 nie przekroczył limitu 200.000 zł. Polska firma wystawia zaś faktury z odwrotnym obciążeniem VAT belgijskiej firmie.

Osoba prowadząca tę działalność w Polsce osiąga przychód ok. 50 000 zł rocznie. Większość usług jest wykonywana zaś na terytorium Belgii. Całościowy przychód przedsiębiorcy wynikający z usług remontowo-budowlanych wykonywanych w Polsce i w Belgii w 2023 roku, może przekroczyć 200.000 zł.

Dyrektor KIS zgodził się ze stanowiskiem, że obrót uzyskany z tytułu świadczenia usług na nieruchomościach w Belgii nie powinien być wliczony do limitu z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, zatem z tytułu świadczenia usług na terytorium kraju nie będzie przekroczony limit 200.000 zł, tym samym nie wystąpi obowiązek rejestracji jako podatnik czynny.

Jeśli bowiem świadczone na terenie Belgii usługi budowlane są związane z konkretną nieruchomością, to miejscem świadczenia i opodatkowania tych usług – wedle art. 28e ustawy – będzie terytorium państwa, w którym jest miejsce położenia nieruchomości, czyli terytorium Belgii.

Biorąc zaś pod uwagę definicję sprzedaży z art. 2 pkt 22 ustawy o VAT – odpłatne świadczenie usług, których miejsce świadczenia (opodatkowania) znajduje się poza terytorium kraju nie stanowi sprzedaży w rozumieniu ustawy. Stąd przy ustalaniu prawa do zwolnienia podmiotowego, o którym mowa w art. 113 ustawy, nie uwzględnia się świadczenia usług, których miejsce opodatkowania znajduje się poza terytorium kraju.

Źródło: Interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 29 września 2023 r. nr 0112-KDIL1-3.4012.339.2023.2.JK

Podatnik miał wątpliwość w zakresie sklasyfikowania świadczenia kompleksowego -  dostawy budynku mieszkalnego wielorodzinnego wraz z przynależną do niego infrastrukturą, prawem własności gruntów oraz dokumentacją projektową według PKOB na potrzeby określenia stawki podatku od towarów  i usług.

Przedmiotem wniosku o WIS była dostawa gruntu, zabudowanego jednym budynkiem mieszkalnym wielorodzinnym [dalej: Budynek] wraz z przynależną do niego infrastrukturą, prawem własności gruntów, na których jest położony oraz dokumentacji projektowej.

Infrastruktura zaś to m.in. drogi wewnętrzne, miejsca parkingowe, inne obiekty znajdujące się na gruncie oraz wszystkie elementy połączone z budynkiem, wraz z całą niezbędną infrastrukturą techniczną, w tym przyłącza mediów.

Grunt będzie zabudowany budynkiem mieszkalnym wielorodzinnym z funkcją usługową o kilku kondygnacjach naziemnych i garażem podziemnym, oraz infrastrukturą. Wnioskodawca będzie dysponować również dokumentacją, która będzie sprzedana w ramach jednej umowy wraz z budynkiem i infrastrukturą na rzecz kontrahenta.

Istotne jest, że budynek będzie obiektem budownictwa mieszkaniowego sklasyfikowanym w PKOB 11. W sprzedawanym budynku powierzchnia żadnego z lokali mieszkalnych nie będzie przekraczała 150 m.kw.

Planowana transakcja nie jest dokonywana w ramach umowy na roboty budowlane.

Wnioskodawca dokona bowiem sprzedaży już wybudowanego budynku po uzyskaniu pozwolenia na jego użytkowanie, przy czym lokale znajdujące się w tym budynku na dzień sprzedaży będą w standardzie deweloperskim.

Dyrektor KIS potwierdził możliwość zastosowania stawki preferencyjnej VAT, tj. 8%. Wskazał bowiem że: 

„ (…) Warunkiem zastosowania 8% stawki podatku, na podstawie art. 41 ust. 12 ustawy o podatku od towarów i usług, jest spełnienie dwóch przesłanek. Po pierwsze zakres wykonywanych czynności musi dotyczyć dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji, przebudowy lub robót konserwacyjnych dotyczących obiektów budowlanych lub ich części. Po drugie, obiekty budowlane lub ich części, których dotyczą ww. czynności, muszą być zaliczane do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. Niespełnienie chociażby jednej z ww. przesłanek powoduje, że transakcja nie może korzystać z preferencyjnej, 8% stawki podatku. W związku z powyższym, ponieważ opisane we wniosku świadczenie kompleksowe – dostawa budynku mieszkalnego określonego jako budynek (…)  sklasyfikowanego według PKOB w dziale 11, wraz z gruntem oraz przynależną do niego infrastrukturą towarzyszącą i dokumentacją projektową , który będzie zlokalizowany na działkach (…) będzie opodatkowane stawką podatku od towarów i usług w wysokości 8%, na podstawie art. 41 ust. 2 ustawy z zw. z art. 41 ust. 12 pkt 1 ustawy oraz art. 146ea pkt 2 ustawy oraz art. 146ef ust. 1 pkt 2 ustawy”.

Źródło: Wiążąca informacja stawkowa dyrektora KIS z 18 września 2023 r. nr 0111-KDSB1-2.440.123.2023.5.IKR