Jak rozliczyć sprzedaż online bonów upominkowych realizowanych w sklepie

Analizując to zagadnienie, jako punkt wyjścia potraktować powinniśmy definicję bonów z ustawy o VAT. I tak zgodnie z art. 2 pkt 41 ustawy – przez bon rozumie się instrument, z którym wiąże się obowiązek jego przyjęcia jako wynagrodzenia lub części wynagrodzenia za dostawę towarów lub świadczenie usług w przypadku, którego towary, które mają zostać dostarczone (lub usługi, które mają zostać wykonane, lub tożsamość potencjalnych dostawców lub usługodawców), są wskazane w samym instrumencie lub określone w powiązanej dokumentacji – w tym w warunkach wykorzystania tego instrumentu.

Natomiast zgodnie z art. 2 pkt 43 ustawy bon jednego przeznaczenia to bon, w przypadku którego miejsce dostawy towarów lub świadczenia usług, których bon dotyczy, oraz kwota należnego podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze z tytułu dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług są znane w chwili emisji tego bonu.

Z kolei za bon różnego przeznaczenia rozumie się bon inny niż bon jednego przeznaczenia (art. 2 pkt 44 ustawy o VAT). Emisja bonu to w myśl art. 2 pkt 42 ustawy pierwsze wprowadzenie bonu do obrotu. Za transfer bonu rozumie się emisję bonu oraz każde przekazanie tego bonu po jego emisji (art. 2 pkt 45 ustawy).

Wprowadzenie definicji bonu na towary i usługi jest nie tylko istotne ze względu na potrzebę harmonizacji opodatkowania VAT w odniesieniu do transakcji z wykorzystaniem bonów w UE, ale także ze względu na potrzebę unikania zakłóceń konkurencji. Celem tej definicji jest również rozróżnienie pomiędzy bonami, które można wymienić na towary i usługi, a instrumentami płatniczymi, które służą wyłącznie do realizacji płatności, gdyż opodatkowanie bonów podatkiem VAT jako specyficznego środka płatniczego i instrumentów płatniczych jest różne.

Z uwagi na fakt, że bony w praktyce mogą nabierać coraz więcej cech, które charakteryzują instrumenty płatnicze, w każdym przypadku należy badać, czy płatności, przy których skorzystać można z takiego instrumentu, dotyczą ograniczonej liczby oznaczonych co do nazwy towarów lub usług, lub czy tożsamość potencjalnych oferentów dostaw towarów lub usług jest znana z góry. Wówczas taki instrument zachowuje swój charakter bonu. Należy przy tym podkreślić, że bon może mieć zarówno formę materialną (np. papierową), jak i elektroniczną.

Zgodnie z art. 8a ust. 1 ustawy o VAT transfer bonu jednego przeznaczenia dokonany przez podatnika działającego we własnym imieniu uznaje się za dostawę towarów lub świadczenie usług, których ten bon dotyczy. Natomiast faktycznego przekazania towarów lub faktycznego świadczenia usług w zamian za bon jednego przeznaczenia, przyjmowany przez dostawcę lub usługodawcę jako wynagrodzenie (lub część wynagrodzenia – np. w sytuacji dopłaty w gotówce) – nie uznaje się za niezależną transakcję w części, w której wynagrodzenie stanowił bon.

Jeżeli transferu bonu jednego przeznaczenia dokonuje podatnik działający w imieniu innego podatnika, uznaje się, że taki transfer stanowi dostawę towarów lub świadczenie usług, których ten bon dotyczy. Czynności te zostają uznane za dokonane przez podatnika, w imieniu którego działa podatnik.

W przypadku gdy dostawca towarów lub usługodawca nie jest podatnikiem, który działając we własnym imieniu, wyemitował bon jednego przeznaczenia, uznaje się, że ten dostawca lub usługodawca dokonał odpowiednio dostawy towarów lub świadczenia usług, których ten bon dotyczy, na rzecz podatnika, który wyemitował ten bon (art. 8a ust. 4 ustawy).

Zgodnie z art. 8b ust. 1 ustawy faktyczne przekazanie towarów lub faktyczne świadczenie usług dokonane w zamian za bon różnego przeznaczenia przyjmowany przez dostawcę lub usługodawcę jako wynagrodzenie lub część wynagrodzenia podlega opodatkowaniu VAT. Nie podlega natomiast opodatkowaniu wcześniejszy transfer bonu różnego przeznaczenia.

W odniesieniu do rozróżnienia bonu jednego przeznaczenia od bonu różnego przeznaczenia wskazać należy, że związane jest to z odmiennym traktowaniem tych bonów w świetle VAT. Istotą tego rozróżnienia jest to, czy w momencie emisji bonu dostępnych jest wystarczająco dużo informacji, by stwierdzić, gdzie ma nastąpić opodatkowanie VAT i w jakiej kwocie, w związku z dostawą towarów lub świadczeniem usług, na które bon ostatecznie zostanie wymieniony.

Za bony jednego przeznaczenia będą więc uznane bony, w przypadku których w momencie ich emisji wiadomo już:

w jakim państwie członkowskim należałoby odprowadzić należny VAT z tytułu dostawy towarów/świadczenia usług, których dotyczy bon,

jaka jest stawka i kwota należnego podatku (np. wszystkie towary z danego sklepu mają taką samą stawkę VAT lub korzystają ze zwolnienia przedmiotowego).

W pozostałych przypadkach, tj. gdy nie można ustalić miejsca opodatkowania w momencie emisji bonu lub nie jest znana kwota VAT należnego, bądź gdy nie są znane obie te informacje – mamy do czynienia z bonami różnego przeznaczenia. Zatem bon lub powiązana z nim dokumentacja już w chwili emisji powinny jasno określać charakter tego bonu. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w interpretacji dyrektora KIS z 18 lutego 2021 r., o sygn. akt 0114-KDIP1-3.4012.717.2020.3.JG.

W VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Wyjątkiem od tej reguły jest art. 19a ust. 1a ustawy dotyczący obowiązku podatkowego w przypadku stosowania bonów. Zgodnie z tym przepisem w przypadku bonu jednego przeznaczenia obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania transferu bonu. Dostawę towarów uznaje się natomiast za dokonaną (a usługę za wykonaną) z chwilą dokonania transferu bonu jednego przeznaczenia.

W odniesieniu natomiast do obowiązku podatkowego dla bonów różnego przeznaczenia zastosowanie będą miały zasady ogólne wynikające z art. 19a ust. 1 ustawy o VAT. Podatek stanie się więc wymagalny w miesiącu dokonania dostawy towaru lub wykonania usługi i co do zasady powinien zostać rozliczony za ten okres rozliczeniowy.