Zmiany w VAT: 1 stycznia 2025 r. wejdą w życie nowe zasady ustalania miejsca świadczenia niektórych usług

Implementacja przepisów unijnych wymaga zmiany kilku aktów prawnych – w tym ustawy o podatku od towarów i usług. W przedstawionym przez resort finansów projekcie ustawy proponuje się między innymi wprowadzenie przepisów w zakresie szczególnej procedury zwolnień dla małych przedsiębiorstw mających siedzibę działalności gospodarczej w państwach członkowskich innych niż to, w których VAT jest należny. System ten został nazwany „procedurą SME”. Zmianie ulegną także zasady ustalania miejsca świadczenia niektórych usług.

Ustawa o VAT obecnie daje możliwość stosowania zwolnienia podmiotowego w VAT podatnikom posiadającym siedzibę działalności gospodarczej na terytorium Polski. Dotyczy to podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł (z wyłączeniem dla niektórych towarów i usług). W przypadku podatników rozpoczynających działalność gospodarczą limit ten jest liczony proporcjonalnie do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w trakcie roku.

Jednocześnie ustawa nie daje możliwości stosowania tego zwolnienia podatnikom nieposiadającym siedziby działalności gospodarczej na terytorium Polski, bez względu na wielkość sprzedaży, którą rocznie osiągają. Oznacza to, że podatnicy bez siedziby działalności gospodarczej w Polsce rozliczają VAT od pierwszej sprzedaży dokonanej na terytorium Polski.

Ustawodawca zauważył, iż aktualnie obowiązująca procedura szczególna dla małych przedsiębiorstw wprowadzona w dyrektywie 2006/112/WE rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: dyrektywa VAT) jest niedopasowana do obecnych warunków gospodarczych. Obowiązujące zasady nie sprzyjają już wzrostowi i rozwojowi handlu transgranicznego, co może zakłócać konkurencję, zarówno na rynku krajowym, jak i unijnym.

Podatnik prowadzący działalność gospodarczą w państwach członkowskich Unii Europejskiej (UE), w których nie posiadał siedziby działalności gospodarczej, musiał zarejestrować się do celów VAT i wypełniać obowiązki związane z VAT (m.in. składanie deklaracji, rozliczanie VAT itp.) w każdym państwie członkowskim, w którym VAT był należny. Małe przedsiębiorstwa ponoszą proporcjonalnie wyższe koszty przestrzegania przepisów niż duże przedsiębiorstwa, ze względu na bardziej ograniczone zasoby.

Obciążenia administracyjne i koszty związane z przestrzeganiem obowiązków w VAT w innych państwach UE powodują nadmierne utrudnienia dla takich podatników. Stąd wynika potrzeba wprowadzenia zmian i uproszczenia obowiązków administracyjnych w zakresie VAT dla małych przedsiębiorstw prowadzących działalność transgraniczną.

Dyrektywa Rady (UE) 2022/542 z 5 kwietnia 2022 r. w sprawie zmiany dyrektyw 2006/112/WE i (UE) 2020/285 w zakresiestawek podatku od wartości dodanej (dalej: dyrektywa 2022/542) przewiduje zmiany w zakresie reguł ustalania miejsca świadczenia niektórych usług. Zasadniczym celem tych zmian jest bardziej precyzyjne odzwierciedlenie zasady opodatkowania usług VAT, w miejscu rzeczywistej konsumpcji usług.

Należy zauważyć, że pandemia COVID-19 spowodowała, że sposób świadczenia niektórych usług uległ zasadniczej zmianie. W sytuacjach, w których niektóre usługi są świadczone w sposób wirtualny, np. z wykorzystaniem sieci Internet, miejsce konsumpcji takiej usługi może różnić się od miejsca konsumpcji, które byłoby uzasadnione i właściwe w przypadku tradycyjnego sposobu jej świadczenia. W związku z tym w dyrektywie 2022/542 przewidziano dla niektórych usług, które świadczone są w sposób wirtualny lub transmitowane, nowe zasady określania miejsca ich świadczenia.

Dyrektywa 2022/542 wprowadza także zmiany w zakresie procedury szczególnej dotyczącej dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich oraz antyków.

W procedurze szczególnej do dostawy dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków zastosowanie ma mieć stawka podstawowa niezależnie od stawki VAT, jaka obowiązuje na dostawy tych towarów opodatkowanych na ogólnych zasadach. Ponadto zmianie ulegną reguły umożliwiające stosowanie procedury szczególnej do dostawy dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, w przypadku gdy podatnik – pośrednik osobiście zaimportował te towary, oraz do dostawy dzieła  sztuki dostarczonych podatnikowi – pośrednikowi przez ich twórców lub ich następców prawnych, lub przez podatnika innego niż podatnik – pośrednik.

Zastosowanie procedury szczególnej będzie możliwe, jeżeli nie zastosowano obniżonej stawki VAT do dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków dostarczanych podatnikowi-pośrednikowi lub zaimportowanych przez podatnika-pośrednika.

W celu zmniejszenia obciążeń związanych z VAT dla małych przedsiębiorstw oraz ograniczenia zakłócenia konkurencji, zarówno na szczeblu krajowym, jak i na szczeblu unijnym, nowe regulacje implementujące wskazaną wcześniej dyrektywę 2020/285 mają zezwolić na korzystanie ze zwolnienia podmiotowego w VAT również przez małe przedsiębiorstwa posiadające siedzibę działalności gospodarczej w państwach członkowskich innych niż to, w którym VAT jest należny.  Z drugiej strony polskie małe przedsiębiorstwa będą mogły korzystać ze zwolnienia z VAT w innych państwach członkowskich UE. Zmiany są zatem skierowane do małych przedsiębiorstw prowadzących działalność w różnych państwach członkowskich UE.

Procedura SME stanowi znaczne uproszczenie zasad związanych z VAT, zmniejszając obowiązki administracyjne dla małych przedsiębiorstw nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium państwa, w którym prowadzona jest działalność gospodarcza.

Rozszerzenie procedury szczególnej dla małych przedsiębiorstw na podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej w państwie zwolnienia likwiduje nieproporcjonalne obciążenia związane z przestrzeganiem przepisów, z którymi borykają się małe przedsiębiorstwa.

Małe przedsiębiorstwa będą mogły korzystać ze zwolnienia transgranicznie pod warunkiem rejestracji w państwie siedziby działalności gospodarczej oraz składania kwartalnie informacji o obrotach osiąganych w każdym państwie członkowskim UE.

Polska działająca jako państwo członkowskie siedziby działalności gospodarczej będzie obsługiwać sprawy polskich podatników ubiegających się lub korzystających ze zwolnienia VAT w innych państwach członkowskich UE w ramach procedury SME . Jednocześnie Polska działająca jako państwo członkowskie zwolnienia będzie potwierdzać kwalifikację do zwolnienia podatnikom posiadającym siedzibę w państwie członkowskim UE innym niż Polska.

Możliwe będzie również dalsze stosowanie zwolnienia w Polsce przez podatników posiadających siedzibę na terytorium kraju, którzy będą korzystali ze zwolnienia tylko w Polsce.

Projekt przewiduje również wprowadzenie zmian w ustawie o VAT, mających na celu implementację dyrektywy 2022/542. Dyrektywa ta w zakresie, w jakim wprowadza regulacje dotyczące miejsca świadczenia usług oraz procedury szczególnej dotyczącej dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, powinna zostać zaimplementowana do krajowego porządku prawnego do 31 grudnia 2024 r. Nowe przepisy powinny zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2025 r.

 Nowe zasady określania miejsca świadczenia dotyczą, po pierwsze, świadczonych na rzecz podatników usług, takich jak usługi wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, oraz usługi pomocnicze związane z usługami wstępu na te imprezy w przypadku gdy obecność ostatecznego odbiorcy (podatnika lub niepodatnika) takich usług jest wirtualna.

Po drugie, nowe zasady określania miejsca świadczenia obejmują również usługi związane z działalnością kulturalną, artystyczną, sportową, naukową, edukacyjną, rozrywkową lub podobną, taką jak targi i wystawy, w tym również świadczenie usług przez organizatorów takiej działalności, a także usługi pomocnicze do ww. usług w przypadku gdy są one świadczone na rzecz osoby niebędącej podatnikiem (konsumenta), jeżeli usługa jest transmitowana lub w inny sposób udostępniana wirtualnie.

 Przyjęte rozwiązanie ma przeciwdziałać negatywnemu zjawisku w postaci zakłócenia konkurencji, z uwagi na ryzyko przenoszenia siedziby działalności gospodarczej przedsiębiorstwa do państwa członkowskiego stosującego niższe stawki VAT lub do państw trzecich w celu uzyskania realnej korzyści podatkowej przy kalkulacji ceny brutto usługi.

 W zakresie procedury szczególnej dotyczącej dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków projekt przewiduje:

1) ustalenie stawki podstawowej do dostawy dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków oraz

2) możliwość zastosowania szczególnej procedury do dostawy:

–  dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków uprzednio przez niego zaimportowanych,

– dzieł sztuki nabytych od ich twórców lub spadkobierców twórców,

– dzieł sztuki nabytych od podatnika niekorzystającego z procedury oraz od podatnika podatku od wartości dodanej innego niż podatnik podatku od wartości dodanej odpowiadający podatnikowi korzystającemu ze szczególnej procedury – jeżeli dzieła sztuki, przedmioty kolekcjonerskie i antyki zaimportowane lub nabyte przez tego podatnika nie podlegały opodatkowaniu wg obniżonej stawki.

Źródło:

Projekt ustawy z 24 czerwca 2024 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (w chwili oddawania tego numeru do druku ustawa nie została uchwalona).