Podczas zawieszenia działalności, przedsiębiorca odlicza VAT na ogólnych zasadach

Możliwość formalnego zawieszenia działalności gospodarczej przysługuje na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r.- Prawo przedsiębiorców. Przy czym wspomniane zawieszenie może nastąpić w przypadku podmiotów wpisanych do:

• Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) – bezterminowo bądź na określony czas, jednak nie krótszy niż 30 dni,
• Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) – na czas od 30 dni do 2 lat.

Wniosek o zawieszenie jednoosobowej działalności gospodarczej przedsiębiorcy figurujący w  Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej składają na druku CEIDG-1. Następnie instytucja ta przekazuje go elektronicznie m.in. do urzędu skarbowego i ZUS. Natomiast przedsiębiorcy wpisani do KRS zawieszenie zgłaszają za jego pośrednictwem. Okres zawieszenia rozpoczyna się z dniem wskazanym we wniosku.

Trzeba jednak wiedzieć o tym, że nie każdemu przedsiębiorcy wolno zawiesić działalność. Prawo to przysługuje bowiem wyłącznie podmiotom niezatrudniającym pracowników. Przy czym chodzi tutaj o osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, na zasadzie powołania, wyboru, mianowania czy w ramach spółdzielczej umowę o pracę. Zatem aby móc zawiesić działalność, firma musi wcześniej rozwiązać wszystkie umowy o pracę, z zachowaniem obowiązujących w tym zakresie przepisów.

Oczywiście jeszcze łatwiej z uprawnienia do zawieszenia działalności gospodarczej będzie skorzystać tzw. samozatrudnionym.

Zawieszenie działalności wiąże się także z innymi ograniczeniami. W szczególności przedsiębiorca, który zawiesił działalność gospodarczą, co do zasady nie może osiągać z niej bieżących przychodów. Zakaz ten nie jest jednak bezwzględny, ponieważ przewidziano od niego kilka wyjątków. Co więcej, w niektórych przypadkach został nałożony wręcz obowiązek podejmowania określonych działań. Wskazuje na to treść art. 25 ust. 2 Prawa przedsiębiorców, w którym jest mowa o tym, że w okresie zawieszenia działalności gospodarczej przedsiębiorca m.in. może (powinien):

• wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów,
• przyjmować należności i regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej,
• zbywać własne środki trwałe i wyposażenie,
• wykonywać wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa.

Wśród wydatków ponoszonych przez firmy w okresie zawieszenia można wymienić np. czynsz najmu lokalu wykorzystywanego w działalności, opłaty za media (energię elektryczną, wodę, gaz), opłaty leasingowe, opłaty za użytkowanie wieczyste, abonament telefoniczny, koszty ubezpieczenia majątku, usługi ochrony mienia itp. Z ponoszeniem powyższych wydatków wiąże się prawo przedsiębiorcy, który zawiesił działalność – do ich uwzględniania w rachunku podatkowym.  Co do zasady są to bowiem koszty, które służą zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów w rozumieniu art. 22 ust. 1 ustawy o PIT (art. 15 ust. 1 ustawy o CIT).

Natomiast zaliczenie do kosztów podatkowych innych wydatków, będzie dla przedsiębiorcy, który zawiesił działalność gospodarczą, wiązać się z dużym ryzykiem. Może to dotyczyć np. paliwa do samochodu czy kosztów dokształcania w okresie zawieszenia, jeśli ich poniesienie nie wynikało z wcześniejszych zobowiązań  (zob. np. interpretację indywidualną  dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 25 września 2018 r., nr 0114-KDIP3-1.4011.370.2018.1).

W okresie, o którym mowa, przedsiębiorca nie powinien dokonywać odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Przepisy stanowią bowiem, że amortyzacji nie podlegają składniki majątku, które nie są używane m.in. na skutek zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów dotyczących zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej.

Dotyczy to również odpisów od samochodów będących środkami trwałymi w firmie (zob. np. interpretację indywidualną dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 18 listopada 2011 r., nr IPPB1/415-777/11-2/IF).

Jedną z korzyści związanych z zawieszeniem działalności gospodarczej jest brak obowiązku odprowadzania za ten okres zaliczek na podatek dochodowy. Wskazuje na to treść art. 44 ust. 10 i 11 ustawy o PIT (art. 25 ust. 5a i 5b ustawy o CIT). Podobnie brak jest powinności opłacania ryczałtu ewidencjonowanego czy karty podatkowej w przypadku przedsiębiorców, którzy wybrali zryczałtowany sposób rozliczeń. Jeżeli jednak obowiązek zapłaty zaliczki (podatku) powstał przed datą zawieszenia, to podatnik powinien się z niego wywiązać.

Sam fakt zawieszenia działalności i związany z nim brak powinności opłacania zaliczek na podatek dochodowy – nie wyłączają obowiązku złożenia przez przedsiębiorcę zeznania rocznego. W związku z pandemią COVID-19 podatnicy PIT mogą składać takie zeznania za 2019 rok (np. PIT-36, PIT-36L)  oraz wpłacać wynikający z nich podatek do 1 czerwca 2020 r., bez narażania się na sankcje karnoskarbowe. Tak wynika z art. 15zzj ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (ustawa antykryzysowa). Jeśli dotrzymają oni tego terminu, to nie zapłacą też odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych.

Akcentowały to również organy podatkowe, o czym świadczy np. treść interpretacji indywidualnej dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12 grudnia 2018 r. (nr 0114-KDIP3-1.4011.473.2018.2.IF).

Jeśli podatnik w czasie zawieszenia działalności gospodarczej dokonuje zakupu niezbędnych towarów i usług w celu jej podtrzymania, to ma prawo odliczyć VAT z dokumentujących je faktur na ogólnych zasadach (por. interpretację indywidualną dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 23 sierpnia 2019 r., nr 0111-KDIB3-1.4012.392.2018.2.WN). To samo dotyczy wydatków ponoszonych w okresie zawieszenia, a dotyczących zdarzeń przed zawieszeniem działalności (por. wyrok NSA z 31 sierpnia 2018 r., sygn. akt I FSK 1370/16). Wiąże się z tym uprawnienie do składania deklaracji VAT w okresie zawieszenia, z wykazanym podatkiem naliczonym podlegającym odliczeniu.

Ogólnie jednak obowiązuje w tym zakresie zasada, że podatnicy nie mają takiego obowiązku. Na brak powinności składania deklaracji VAT-7 czy VAT-7K za okresy rozliczeniowe, których to zawieszenie dotyczy – wskazuje art. 99 ust. 7a ustawy o VAT. W tym czasie przedsiębiorcy zwolnieni są także z obowiązku prowadzenia ewidencji do celów VAT.

Przypadki, w których omawiane zawieszenie nie wyłącza obowiązku składania deklaracji podatkwych – zostały wskazane w art. 99 ust. 7b ustawy o VAT. Dotyczy to np.:

• wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT),
• importu towarów lub usług spoza UE,
• okresów rozliczeniowych, w których zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej nie dotyczyło pełnego okresu rozliczeniowego,
• okresów rozliczeniowych, za które podatnik musi rozliczyć VAT podatku z tytułu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu oraz za które ma obowiązek skorygować podatek naliczony.

Podobnie wygląda kwestia wysyłania w czasie zawieszenia działalności gospodarczej plików JPK_VAT. Wprawdzie ogólną zasadą jest, że wspomniane zawieszenie wyłącza taki obowiązek, jednak i od niej zostały przewidziane pewne wyjątki. Jak wyjaśniło Ministerstwo Finansów w komunikacie z 7 lutego 2018 r. (zatytułowanym „Kiedy zawieszenie działalności gospodarczej zwalnia z przesyłania JPK_VAT”) –  jeżeli podatnik, z uwagi na zawieszoną działalność gospodarczą, nie prowadzi zapisów w ewidencji VAT, to nie ma obowiązku przesyłania JPK_VAT za okresy zawieszenia. Jednak w niektórych sytuacjach, pomimo zawieszenia działalności, uzupełnia się ewidencję VAT, składa deklarację VAT i przesyła JPK_VAT. Dotyczy to ww. przypadków wymienionych jako wyjątki w art. 99 ust. 7b ustawy o VAT  (np. gdy podatnik dokonuje wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów).

Z zaprzestaniem przez podatnika będącego osobą fizyczną (albo przedsiębiorstwem w spadku)  wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu VAT – przepisy wiążą obowiązek  sporządzenia remanentu likwidacyjnego i wykazania w związku z nim podatku należnego. Na podstawie art. 14 ust. 3 ustawy o VAT, obowiązek ten – w odniesieniu do towarów własnej produkcji oraz tych, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy – powstaje również wtedy, gdy taki podatnik nie wykonywał czynności podlegających opodatkowaniu co najmniej przez 10 miesięcy.

Wątpliwości u podatników, którzy zawiesili działalność gospodarczą, może budzić również kwestia wypełniania obowiązków związanych z ewidencjonowaniem sprzedaży za pomocą kas fiskalnych. Przedsiębiorcy nie powinni zapominać o ich obowiązkowych przeglądach technicznych. Z przepisów wynika, że taki przegląd kasy należy przeprowadzać co 2 lata i dokonuje go właściwy podmiot zajmujący się serwisowaniem wspomnianych urządzeń. Warto zatem zaznaczyć, że podatnicy, którzy zawiesili działalność gospodarczą, nie muszą dokonywać przeglądu technicznego kas fiskalnych w okresie tego zawieszenia (pod warunkiem, że w tym czasie nie prowadzą ewidencji). Takiego przeglądu powinni natomiast dokonać po wznowieniu działalności gospodarczej – przed ponownym rozpoczęciem ewidencji. Tak wynika z § 54 ust. 5 rozporządzenia Ministra Finansów z 29 kwietnia 2019 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz.U. z 2020 r. poz. 816).

Zawieszenie działalności gospodarczej może natomiast doprowadzić do wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru podatników VAT. W myśl art. 96 ust. 9a pkt 1 ustawy o VAT  stanie się tak w przypadku, gdy zawieszenie to nastąpi na okres co najmniej 6 miesięcy. Natomiast po okresie zawieszenia, jeśli przedsiębiorca wznowi działalność – to zostanie ponownie, z urzędu zarejestrowany przez fiskusa jako podatnik VAT. Oznacza to, że w takim przypadku nie musi on dokonywać w urzędzie skarbowym ponownej rejestracji do celów VAT.

Ponadto podatnik może zabezpieczyć się przed wykreśleniem go z rejestru VAT, nawet jeśli zawiesi działalność gospodarczą na dłużej niż 6 miesięcy. Stanie się tak pod warunkiem, że w okresie tego zawieszenia będzie wykonywał czynności opodatkowane VAT, a wcześniej poinformuje o tym naczelnika urzędu skarbowego (art. 96 ust. 9b ustawy o VAT).  

Zawieszenie działalności gospodarczej co do zasady zwalnia przedsiębiorę z obowiązku opłacania  składek na ZUS. Artykuł 22 ust. 1 Prawa przedsiębiorców przyznający prawo do takiego zawieszenia nakazuje jednak, aby następowało to z uwzględnieniem przepisów dotyczących ubezpieczeń społecznych. Wiąże się to w szczególności z koniecznością uprzedniego wyrejestrowania z ubezpieczeń zatrudnionych przez płatnika osób (na formularzu ZUS ZWUA), a także wszystkich zgłoszonych członków rodzin (na formularzu ZUS ZCNA).

Przedsiębiorca, który zawiesił działalność gospodarczą albo zamierza to zrobić, powinien pamiętać o tym, że takie zawieszenie może wpływać na możliwość skorzystania z niektórych rozwiązań Tarczy Antykryzysowej, względnie na ich zakres. Dotyczy to np. ze zwolnienia ze składek ZUS na 3 miesiące (za okres od marca do maja 2020 roku) na podstawie art. 31zo ustawy antykryzysowej, czy jednorazowej pożyczki dla mikroprzedsiębiorców  (do 5.000 zł) na podstawie art. 15zzd tej ustawy. Zawieszenie działalności nie wyłącza zaś możliwości uzyskania tzw. świadczenia postojowego, jeśli doszło do niego po 31 stycznia 2020 r. (art. 15zq ust. 4 ustawy antykryzysowej).

Sprawdź też:

Zawieszenie działalności gospodarczej a wysłanie pracownika na bezpłatny urlop