Pamiętaj, że aby zakazać odliczenia VAT, fiskus musi udowodnić pozorność czynności

Patrycja Kubiesa

Autor: Patrycja Kubiesa

Dodano: 7 września 2020
5aaa403ccadc676c96267f2c28596087084b10a1-xlarge

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 4 czerwca 2020 r. w sprawie o sygn. akt C-430/19 przypomniał, że jeśli fiskus nie udowodni pozorności transakcji – nie może odmówić prawa do odliczenia VAT.

W ostatnim czasie jednym z najpopularniejszych określeń podatkowych jest pojęcie „należytej staranności”. Polskie organy podatkowe nadużywają tej swoistej „broni” w każdej możliwej sytuacji, z którą borykają się podatnicy. W szczególności pojawił się trend wśród urzędów, który prowadzi do wniosku, że podatnik do celów zachowania prawa do odliczenia podatku VAT powinien wręcz prowadzić „śledztwo” w stosunku do swoich kontrahentów. Z tego punktu widzenia tak ważny jest wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie o sygn. akt C-430/19.

Nie tylko polski fiskus zakazuje odliczeń

W przedmiotowej sprawie spółka, będąca spółką handlową prawa rumuńskiego zajmuje się eksploatacją zasobów leśnych. W protokole kontroli podatkowej organ wskazał, że transakcja pomiędzy spółką a jej usługodawcami miała charakter sztuczny, gdyż nie dysponowali oni możliwościami technicznymi i logistycznymi do świadczenia tych usług, które zafakturowano do spółki. Zdaniem rumuńskich organów podatkowych spółka została pociągnięta do odpowiedzialności za nieodpowiednie zachowanie podatkowe swoich usługodawców.

Jak wskazał organ spółka nie była w stanie przedstawić żadnych dokumentów potwierdzających wiarygodność transakcji poza fakturą. Istotnym faktem w sprawie jest to, że przepisy unijne, a w szczególności zasada neutralności podatkowej stoi przeciwko odmawianiu prawa do odliczenia VAT, gdy podatnik nie jest w stanie poza fakturą przedstawić innych dokumentów czy dowodów na rzeczywisty charakter transakcji gospodarczych. 

Podatnicy nie mogą powoływać się na przepisy unijne w sytuacjach popełniania nadużyć czy oszustw podatkowych. Należy jednak podkreślić, że to organy podatkowe są zobowiązane do wykazania, że podatnik wiedział lub mógł wiedzieć, że transakcja, którą przeprowadzał, mogła wiązać się z oszustwem. Co istotne, organy nie mogą wymagać przeprowadzenia takich „dochodzeń” odbiorcy faktury, a powinny przeprowadzać je same. Prawo unijne nie reguluje zasad, które dotyczyć mają przeprowadzenia dowodów w przypadku oszustw na gruncie podatku VAT, zatem te regulacje powinny być wskazane w przepisach krajowych, ale mając na uwadze, iż nie powinny naruszać skuteczności prawa Unii i praw przez nią gwarantowanych.

Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości UE

Jedną z najistotniejszych konkluzji TSUE jest odniesienie do wyroku z 2015 roku. Trybunał uznał wtedy, że „(…) właściwe krajowe organy podatkowe nie mogą w sposób generalny wymagać, żeby podatnik ten badał, czy wystawca faktury za towary lub usługi, których odliczenie ma dotyczyć, dysponuje danymi towarami i jest w stanie je dostarczyć oraz czy wywiązuje się z obowiązku złożenia deklaracji i zapłaty VAT, w celu upewnienia się, że podmioty działające na wcześniejszych etapach obrotu nie dopuszczają się nieprawidłowości lub oszustwa, ani żeby podatnik ten posiadał potwierdzające to dokumenty” (wyrok TSUE z 22 października 2015 r. w sprawie o sygn. akt C-277/104).

TSUE w komentowanym orzeczeniu wskazuje, że w przypadku, w którym organ podatkowy posiada zwykłe i nieudowodnione podejrzenia co do tego, czy dana transakcja ma charakter rzeczywisty, nie może odbierać podatnikowi prawa do odliczenia podatku VAT, jeżeli nie jest on w stanie przedstawić innych poza fakturą dowodów na poparcie realności danej transakcji.

Komentarz eksperta

Na ten wyrok czekało wielu podatników, którym odebrano prawo do odliczenia VAT z uwagi na brak dowodów potwierdzających zaistnienie danej transakcji czy usługi. Z tego punktu widzenia ważne jest, aby pamiętać o możliwościach wynikających z przepisów Ordynacji podatkowej. Chodzi o art. 240, który wskazuje, że podstawą do wznowienia postępowania podatkowego w sprawie zakończonej decyzją ostateczną jest orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej mające wpływ na treść wydanej decyzji. Wznowienie postępowania podatkowego następuje w tym przypadku w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Autor:

Patrycja Kubiesa

Patrycja Kubiesa

Autor: Patrycja Kubiesa

doradca podatkowy

Doradca VAT, Nr 219

Doradca VAT, Nr 219
Dostępny w wersji elektronicznej