Czy zajęcie komornicze podlega obowiązkowemu mechanizmowi podzielonej płatności

Z dniem 1 lipca 2018 r. wprowadzony został do obrotu gospodarczo-prawnego tzw. mechanizm podzielonej płatności, zwany również split payment, za pośrednictwem, którego przedsiębiorcy mają dokonywać zapłaty za faktury na dwa odrębne rachunki bankowe dostawcy towaru lub usługi. Na jeden główny rachunek dostawcy trafiać ma kwota netto faktury, na drugi – wartość podatku VAT przeprowadzonej transakcji. Przedsiębiorca będący adresatem płatności ma bardzo ograniczony dostęp do środków zgromadzonych na tym drugim koncie. Może nimi jedynie regulować swoje zobowiązania VAT wobec fiskusa. Aby wykorzystać je w innym celu, musi na to uzyskać zgodę naczelnika urzędu skarbowego. Dla części rozliczeń dokonywanych do końca października 2019 roku split payment był dobrowolny. Od 1 listopada 2019 r. mechanizm podzielonej płatności dla transakcji, których wartość jest równa lub przekracza wartość 15.000 zł, stała się obowiązkowa. Rodzaj dóbr i usług objętych tym obowiązkiem określa załącznik nr 15 do ustawy o VAT.

Niezastosowanie obowiązkowego split payment przez przedsiębiorcę dokonującego płatności sprowadza na niego ryzyko poniesienia dotkliwych sankcji podatkowych i karno-skarbowych. W takiej sytuacji zgodnie z art. 108a ust. 7 ustawy o VAT naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku przypadającej na nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, wykazane na fakturze, której dotyczy płatność.

Z kolei, jak stanowi przepis art. 57c § 1 Kodeksu karnego skarbowego, podatnik, który wbrew obowiązkowi dokonuje płatności kwoty należności wynikającej z faktury z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.

Jedna ze spółek będąca czynnym, zarejestrowanym podatnikiem VAT w trakcie prowadzonej działalności otrzymuje od komornika sądowego albo skarbowego tytuł egzekucyjny informujący o zajęciu wierzytelności kontrahenta spółki będącego jej dostawcą towarów i usług, które znajdują się w wykazie towarów i usług objętych od dnia 1 listopada 2019 r. obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności. W tytule tym komornik zobowiązuje spółkę do zapłaty należnych dostawcy na podstawie prawidłowo wystawionych przez niego faktur kwot, bezpośrednio na swój rachunek.

Spółka powzięła wątpliwość, czy wykonując narzucony tytułem wykonawczym obowiązek przelewu należnych jej kontrahentowi środków na konto komornika, zobligowana jest przy tym do stosowania mechanizmu podzielonej płatności, a więc przelania kwoty wartości VAT na celowy, kontrolowany przez skarbówkę rachunek. Będąc świadomą, że brak zastosowania obligatoryjnego od 1 listopada 2019 r. split payment może na nią ściągnąć wysokie sankcje podatkowe i karno-skarbowe, stanęła na stanowisku, że nie musi w tej sytuacji tego mechanizmu stosować.

Zdaniem spółki przesądza o tym fakt, iż dokonywany w tych okolicznościach przelew nie stanowi zapłaty za dostawę na podstawie faktury, ale na podstawie tytułu egzekucyjnego, będąc realizacją obowiązku wynikającego z przepisów dotyczących postępowania egzekucyjnego. Dodatkowo komornik, nie prowadząc działalności gospodarczej, nie jest zobowiązany do posiadania rachunku dedykowanego do rozliczeń w ramach split payment.

W wydanej 17 grudnia 2019 r. interpretacji indywidualnej dyrektor KIS zgodził się ze stanowiskiem spółki. Stwierdził, że w przedstawionym stanie faktycznym zachodzi relacja prawna o szczególnym charakterze, której nie dotyczy obowiązek realizacji płatności z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Fiskus stwierdził, iż „(…) W takiej sytuacji dokonywana na rzecz komornika płatność nie stanowi zapłaty za nabyte towary lub usługi. W tym przypadku, w miejsce obowiązku zapłaty kontrahentowi za nabyte towary lub usługi, wstępuje nowy tytuł płatności, czyli realizacja egzekucji z zajętej wierzytelności. Stąd w takiej sytuacji podatnik (nabywca) nie będzie miał obowiązku zapłaty do komornika w podzielonej płatności”.

W przypadku płatności objętej obligatoryjnym mechanizmem podzielonej płatności, a dokonywanej przez przedsiębiorcę na rachunek bankowy komornika z powodu zajęcia jej tytułem egzekucyjnym, przedsiębiorca ten nie będzie podlegał sankcjom wynikającym z ustawy o podatku od towarów i usług ani z ustawy – Kodeks karny skarbowy, nawet jeśli wystawiona przez dostawcę faktura zawiera klauzulę: „mechanizm podzielonej płatności”. Dodatkowo ujęty na tej fakturze VAT przedsiębiorca, w ramach prowadzonej działalności, będzie mógł odliczyć od podatku należnego.